Thực hiện các quy định về nếp sống văn minh trong sinh hoạt cộng đồng nói chung, trong việc cưới, việc tang nói riêng có ý nghĩa quan trọng để xây dựng môi trường văn hóa cộng đồng lành mạnh gắn với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Thời gian qua, việc triển khai thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội luôn được cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội thành phố Tuyên Quang quan tâm chỉ đạo thực hiện và nhận được sự hưởng ứng tích cực của người dân. Từ đó, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong cộng đồng dân cư.
Ban Thường trực Ủy ban MTTQ thành phố xây dựng, ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện mô hình điểm “Khu dân cư thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang” trên địa bàn thành phố, chọn 02 đơn vị phường An Tường và phường Nông Tiến là mô hình điểm của thành phố; mỗi 01 xã, phường chọn ít nhất 02 khu dân cư để xây dựng mô hình điểm với các nội dung cụ thể: Không lấn chiếm lòng đường để dựng rạp, không rải vàng mã, tiền Việt Nam, tiền nước ngoài và tiền âm phủ dọc đường đưa tang; thực hiện “vòng hoa” luân chuyển…Đồng thời phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn thành phố gắn với thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng “Phường đạt chuẩn văn minh đô thị”, “Phường đảm bảo trật tự đô thị” và “Xã đạt chuẩn nông thôn mới”, đã tạo được sự đồng thuận, hưởng ứng tham gia của các cấp, các ngành và toàn thể nhân dân.
Mô hình thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang tại phường An Tường, thành phố Tuyên Quang
Theo thống kê, trên địa bàn thành phố những năm gần đây có 4.354 đôi nam nữ kết hôn. Trong đó có 1.328 đám cưới thực hiện theo nếp sống văn hóa mới. Nam nữ đều tự nguyện kết hôn, cùng nhau thực hiện tốt Luật Hôn nhân và gia đình, đăng ký kết hôn theo đúng thủ tục hành chính. Hình thức tổ chức lễ cưới trang trọng, các nghi thức diễn ra ngắn gọn, nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa. Không còn tình trạng ăn uống linh đình, nhiều nơi đã tổ chức tiệc trà theo hướng gọn nhẹ, tiết kiệm.
Đối với việc tang: có 2.785 đám tang, trong đó có 1.218 đám tang thực hiện hỏa táng. 100% các gia đình khi có người qua đời đều thực hiện việc báo tử theo quy định. Trong đám tang, nhiều hủ tục như đón rải giấy tiền trên đường đưa tang và khóc kèn trên loa đã giảm. Uỷ ban MTTQ các xã, phường đã thành lập và ra mắt 54 mô hình điểm, đến nay đã có 134 mô hình tổ tự quản thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Năm 2023, tỷ lệ hộ gia đình đạt chuẩn văn hoá 95%; tỷ lệ thôn, xóm, tổ dân phố đạt chuẩn văn hoá 81,3%.
Tại phường Đội Cấn, hiện nay đã xây dựng được 24 tổ tự quản về thực hiện văn minh trong việc cưới, việc tang. Để phát huy mô hình khu dân cư thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, các tổ dân phố trên địa bàn phường đã xây dựng và ban hành quy chế hoạt động của Ban vận động thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên. Đặc biệt, thời điểm cuối năm như hiện nay thường diễn ra nhiều đám cưới cũng như việc xây cất mộ của các gia đình, ban vận động mô hình tại các tổ dân phố nỗ lực đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến từng người dân để các hoạt động diễn ra theo đúng quy định, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Một trong những việc làm tiêu biểu đó là đã vận động rút gọn việc làm “nhà xe” trong đám tang của người Cao Lan từ 7 ngày, xuống còn 4 ngày.
Nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về thực hiện văn minh trong việc cưới việc tang, Ủy ban MTTQ phường Nông Tiến đã phối hợp, triển khai xây dựng điểm mô hình đám cưới và đám tang tổ chức theo nếp sống văn minh và chọn gia đình cán bộ, đảng viên để vận động gương mẫu thực hiện. Việc thực hiện mô hình điểm có sự hướng dẫn, giúp đỡ và giám sát chặt chẽ của chính quyền địa phương, sau đó họp bàn đánh giá, rút kinh nghiệm và phổ biến nhân rộng trên địa bàn. Chỉ tính riêng từ tháng 4 năm 2023 đến nay, trên địa bàn phường diễn ra 26 đám cưới, trong đó 18 đám đều không sử dụng thuốc lá, không dựng rạp dưới lòng đường và không mở loa quá công suất và không quá 22 giờ; 29 đám tang, trong đó có 21 đám tang thực hiện đi hỏa táng về mới tổ chức tang lễ; 18 đám tang sử dụng băng đĩa nhạc thay cho đội kèn trống; 17 đám tang sử dụng vòng hoa luân chuyển. Các thủ tục ăn hỏi, xin cưới, đón dâu, đăng ký kết hôn được tổ chức đơn giản, gọn nhẹ, đúng pháp luật, không phô trương hình thức. Đối với cán bộ, công chức, viên chức, đều thực hiện nghiêm việc không mời khách trong ngày làm việc, không tổ chức cưới nhiều lần hoặc tại nhiều địa điểm khác nhau. Việc tổ chức tang lễ cũng được thực hiện đơn giản, tiết kiệm, song vẫn đảm bảo sự tôn kính, trang nghiêm với người đã khuất. Thực hiện nghiêm việc khai tử, báo cáo với chính quyền địa phương và khu dân cư để mọi người chung tay lo chu đáo tang lễ, thắt chặt tình làng nghĩa xóm.
Uỷ ban MTTQ phường Nông Tiến tổ chức hội nghị sơ kết thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang
Việc triển khai thực hiện văn minh trong việc cưới, việc tang đã từng bước chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của người dân trong việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Hiện thành phố Tuyên Quang đã có gần 200 nhà văn hóa thôn, xóm, tổ nhân dân, do đó, tình trạng lấn chiếm lòng lề đường dựng rạp đã không còn. Các đám tang đều do trưởng thôn, xóm, tổ dân phố và Trưởng ban công tác Mặt trận phối hợp cùng các tổ chức chính trị - xã hội tổ chức. Chính quyền các xã, phường, đã làm tốt công tác đăng ký và trao giấy kết hôn theo đúng thủ tục hành chính.
Năm 2023, MTTQ thành phố Tuyên Quang đã chỉ đạo Uỷ ban MTTQ các xã, phường tổ chức hội nghị sơ kết đánh giá rút kinh nghiệm về công tác Mặt trận tham gia thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, tại các hội nghị đã kịp thời biểu dương, khen thưởng cho 21 tập thể và 67 cá nhân có thành tích xuất sắc đóng góp thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang. Thời gian tới, Uỷ ban MTTQ thành phố Tuyên Quang tiếp tục phối hợp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức tự giác, chấp hành pháp luật và các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang phù hợp với từng địa bàn dân cư; lồng ghép hiệu quả với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, các phong trào thi đua yêu nước khác; xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và kịp thời xử lý vi phạm quy định của pháp luật về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang.
Có thể nói, bằng nhiều hình thức phong phú, lồng ghép cùng các chương trình tập huấn, phát động thi đua, hội nghị…đã tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt những quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Trần Thị Hải Yến
Phó Chủ tịch MTTQ thành phố Tuyên Quang