Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của ngành nông nghiệp, lượng, loại thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trên địa bàn tỉnh khoảng 346 tấn/năm và ước tính lượng vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) chiếm khoảng 10%, tương đương 30 đến 35 tấn/năm. Hiện nay tỉnh ta đã triển khai xây dựng bể, kho chứa vỏ thuốc. Tuy nhiên qua thời gian, bể và kho chứa vỏ thuốc đầy thì một số nơi còn loay hoay trong việc xử lý loại rác thải này.
Loay hoay xử lý
Theo chân anh Vương Văn Phúc, Chủ tịch Hội Nông dân kiêm cán bộ khuyến nông xã Nhữ Hán (Yên Sơn) đến các bể chứa thuốc BVTV trên địa bàn xã. Anh chia sẻ, trên địa bàn xã gần 50 bể chứa được đặt tại các vườn đồi, cánh đồng. Qua thời gian sử dụng thì các bể chứa hầu như đã đầy. Trước đây bà con có tập kết đến nhà kho. Cách đây mấy năm thì nhà kho cũng đã đầy mà đến giờ vẫn chưa có kế hoạch tiêu hủy.
Tại nhiều xã trên địa bàn tỉnh đều tích cực vận động bà con thu gom vỏ bao bì thuốc BVTV. Đa số bà con thực hiện tuy nhiên vẫn còn nhiều trường hợp vứt rác bừa bãi theo kiểu “tiện đâu vứt đấy”. Hay có trường hợp bà con còn vứt cả rác thải sinh hoạt, phế liệu, xác động vật... làm cho bể chứa đầy ứ rác thải, khó phân loại. Anh Ma Văn Thắng, Chủ tịch Hội nông dân xã Minh Quang (Chiêm Hóa) chia sẻ, xã hiện có gần 100 bể chứa rác. Hàng năm xã tích cực vận động bà con thực hiện thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật. Tuy nhiên ý thức một số người dân còn hạn chế, mỗi đợt thu gom đều phải phân loại lại vì tại một số bể chứa không chỉ bao bì thuốc BVTV mà còn có rác thải sinh hoạt, xác động vật... Tình trạng như thế này thì các bể chứa không bỗng chốc mà đầy và nhân lực để phân loại thì không phải thời điểm nào cũng huy động được.
Cán bộ khuyến nông xã Nhữ Hán (Yên Sơn) tuyên truyền người dân không được đốt rác thải vỏ thuốc BVTV.
Trên địa bàn tỉnh có trên 5.400 bể chứa, 41 kho xử lý rác thải được xây dựng, lắp đặt. Tuy nhiên rất nhiều bể chứa và kho chứa thuốc BVTV đã đầy nhưng vẫn chưa được xử lý. Được biết, rác thải BVTV với đặc tính độc hại nên được các nhà sản xuất chứa đựng trong các chai lọ bằng nhựa, thủy tinh, bao bì tráng kẽm rất “kiên cố”. Do đó việc xử lý cần phải có quy trình nghiêm ngặt.
Thực tế tại một số xã, người nông dân đã tự động xử lý bằng cách đốt rác. Anh Vương Văn Phúc, Chủ tịch Hội nông dân kiêm cán bộ khuyến nông xã Nhữ Hán chia sẻ, mặc dù được khuyến cáo về tính độc hại nhưng vì rác ứ đầy lâu ngày không có chỗ chứa nên bất đắc dĩ người dân đã tự động đốt mà không màng đến nguy hại.
Vẫn là bài toán khó
Theo ông Phùng Thế Hiệu, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường thì bao bì BVTV được liệt vào nhóm các chất thải nguy hại, ảnh hưởng tới môi trường và sức khỏe con người, nếu đốt ở nhiệt độ thấp sẽ phát thải khí độc gây nguy hại. Một trong những chất độc tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư và đột biến gen ở người. Rác thải bao bì BVTV phải xử lý theo quy trình nghiêm ngặt ở nhiệt độ cao nếu chỉ đốt thông thường ở nhiệt độ 100oC thì vẫn là rác.
Theo số liệu tổng hợp tại các địa phương, hiện lượng rác thải từ vỏ bao bì đã thu gom nhưng chưa được xử lý lên đến hơn 18.000 tấn. Để hạn chế tình trạng đầy tại các bể chứa, các địa phương đã xây dựng các nhà kho chứa bao gói thuốc bảo vệ thực vật. Tuy nhiên qua thời gian thì một số nhà kho cũng đã đầy. Tại nhiều địa phương, từ nhiều năm nay chưa thực hiện tiêu hủy lần nào. Do ứ đọng rác nên có nơi còn đốt cả nhà kho để giải phóng rác.
Cán bộ khuyến nông xã Tân Long (Yên Sơn) lo lắng khi rác thải vỏ thuốc
bảo vệ thực vật chất đống ngoài môi trường.
Theo Sở Tài nguyên - Môi trường thì nguyên nhân là do chưa có mô hình, quản lý, thu gom vận chuyển cũng như điểm tập kết xử lý riêng và công nghệ xử lý phù hợp. Muốn thu gom chai lọ, bao bì thuốc BVTV là phải có xe chuyên dùng, giấy phép hành nghề để không phát sinh ô nhiễm thứ cấp; thứ hai, nếu đốt tại lò theo đúng tiêu chuẩn thì giá thành cao... Bên cạnh đó kinh phí phục vụ cho công tác thu gom, xử lý chất thải rắn nói chung và bao bì thuốc bảo vệ thực vật ở khu vực nông thôn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Như vậy việc xử lý rác thải thuốc BVTV vẫn là một bài toán khó. Bên cạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về việc thực hiện thu gom rác thải thuốc BVTV đúng quy định thì các ngành chức năng cần triển khai nhanh chóng việc xử lý lượng rác thải sau khi thu gom.
Thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản hướng dẫn các huyện, thành phố vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng. Đồng thời, có danh sách các đơn vị đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép xử lý chất thải nguy hại để chuyển giao xử lý đúng quy định. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ hỗ trợ, giúp đỡ các huyện, thành phố ký hợp đồng với các đơn vị chức năng để vận chuyển, xử lý theo quy định.
Ông Trần Hải Tuyên, Chi cục trưởng Chi cục bảo vệ thực vật chia sẻ, để xử lý đúng quy trình hàng tấn rác thải độc hại tồn dư thì cần phải có lộ trình, không thể thực hiện trong ngày một ngày hai. Việc thu gom bao bì thuốc BVTV là ý thức của người dân, nhưng nếu có quy định, chế tài, chế độ khuyến khích thì sẽ tốt hơn. Thí dụ như các đại lý bán thuốc BVTV nên có nơi chứa bao bì thuốc BVTV sau sử dụng, nếu người dân thực hiện tốt việc thu gom thì các nơi này có chế độ khuyến mãi, hoặc thưởng tặng phẩm. Như thế sẽ khuyến khích người dân thực hiện tốt hơn. Bên cạnh đó, người dân cũng cần thay đổi thói quen lạm dụng thuốc BVTV trong sản xuất, chuyển đổi sang sử dụng phương pháp hữu cơ trong trồng trọt.
Theo Báo Tuyên Quang